کاربستِ الگوی معناکاوی کریستوا در خوانشِ شعری از رضا براهنی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

عضو عیات علمی دانشگاه اصفهان

چکیده

کریستوا از مهم‌ترین پژوهش‌‌گران در حوزۀ نشانه‌شناسی به شمار می‌رود. نشانه‌شناسیِ کریستوا ‏تحت عنوان معناکاوی شناخته می‌شود. معناکاوی علاوه بر بررسی شبکه‌های دلالتی، به شبکه‌های ‏غیردلالتیِ رانه‌محور نیز توجه دارد. به همین دلیل، در معناکاوی با دو وجه روبه‌رو هستیم: وجه نمادین ‏و وجه ایمایی. وجه نمادین اساساً متوجهِ زبان، دلالت و قراردادهای اجتماعی است، اما وجه ایمایی متوجهِ رانه‌ها، ‏سائق‌ها و عواطفی است که به نحوی وارد زبان شده‌اند. از آنجایی‌که به زعم کریستوا، شعر نوعی عصیان در برابرِ زبان ‏است و بدین ترتیب امکانِ جریان یافتنِ وجه ایمایی را در بسترِ زبان فراهم می‌آورد، در پژوهش حاضر کوشیده شده ‏است، شعری از رضا براهنی، به طور موردی، بر اساس الگوی وی بررسی شود. این ‏بررسی نشان می‌دهد وجه ایمایی از طریقِ شگردهایی مانند اصوات مستقل،‏بی‌معنایی، قطع و سکوت، تکرار، وزن، هم‌آوایی و هم‌معنایی در بستر زبان پدیدار می‌شود. کاربستِ این الگو در زمینۀ شعرپژوهی از اهمیّت ویژه‌ای در نقد عملی برخوردار است. ‏

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The application of Kristeva's semanalysis in the reading of a poem by Reza Barahani ‎

چکیده [English]

Julia Kristeva is one of the most important researchers in the realm of semiotics (1941). Her ‎specific semiotics is known as Semanalysis. In addition to taking into consideration signifying ‎systems, Semanalysis pays attention to drive-oriented non-signifying systems, as ‎well. Accordingly, Semanalysis has two aspects: symbolic and semiotic. The ‎symbolic aspect involves with language, signification and social contracts, but the semiotic ‎deals with those drives, emotions and psychological energies which are canalized, in a way, ‎into language. The present article, in a case study, tries to ‎analyze a poem by Reza Barahani on the basis of the model proposed by Kristeva. Such an ‎analysis reveals that the semiotic comes into language by means of such techniques as ‎phonemes working independently of communicative function of language, pause and ‎interruption, repetition, rhythm, homophony and synonymy. In the end, it is revealed that the ‎application of this model in the realm of practical criticism is, no doubt, of high advantage. ‎

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kristeva
  • Semanalysis
  • the symbolic aspect
  • the semiotic aspect
  • Reza Barahani ‎
آلن، گراهام (1385). بینامتنیّت، [ترجمۀ] پیام یزدانجو، تهران، نشر مرکز.
احمدی، بابک (1382). ساختار و تأویل متن، تهران، نشر مرکز.
ایگلتون، تری (1380). پیش درآمدی بر نظریة ادبی، [ترجمۀ] عباس مخبر، تهران، نشر مرکز.
براهنی، رضا (1374). خطاب به پروانه‌ها و چرا من دیگر شاعر نیمایی نیستم؟، تهران، نشر مرکز.
برتنس، یوهانس ویلم (1383). مبانی نظریة ادبی، [ترجمۀ] محمّدرضا ابوالقاسمی، تهران، نشر ماهی.
تادیه، ژان ایو (1378). نقد ادبی در قرن بیستم، [ترجمۀ] مهشید نونهالی، تهران، نشر نیلوفر.
سلدن، رامان و ویدوسون، پیتر (1384). راهنمای نظریة ادبی معاصر، [ترجمۀ] عباس مخبر، تهران، طرح نو.
مکاریک، ایرنا ریما (1383). دانش‌نامۀ نظریۀ ادبی معاصر، [ترجمۀ] مهران مهاجر و محمّد نبوی، تهران، نشر آگه.
کالر، جاناتان (1388). بوطیقای ساختارگرا، [ترجمۀ] کورش صفوی، تهران، نشر مینوی خرد.
یارمحمدی، لطف‌الله (1391). درآمدی به گفتمان‌شناسی، تهران، نشر هرمس.
مقالات علمی-پژوهشی
سلیمی کوچی، ابراهیم و فاطمه سکوت جهرمی (1393). «کاربست نظریة آلوده‌انگاری کریستوا بر شعرِ دلم برای باغچه می‌سوزد فروغ فرخزاد»، جستارهای زبانی، دوره 5، شماره 1، فروردین و اردیبهشت، صص. 89-106.
فیروزی، آزیتا و مجید اکبری (1391). «مفهوم معناکاوی در اندیشه ژولیا کریستوا»، شناخت (پژوهشنامه علوم انسانی): پاییز و زمستان، شماره  67/1؛ صص. 111 -131.
میرباقری، سیّدعلی اصغر و مسعود آلگونه (1389). «تحلیلِ فرمالیستی زبان عرفانی: لوازم و عواقبِ آن»، جستارهای ‏ادبی، پاییز، ‎دوره43، ‎شماره‎ 3، ‎مسلسل170؛ ‎صص. 27- 48.
منابع انگلیسی
Barrett, Estelle (2011). Kristeva Reframed, London: I. B. Tauris.
Becker-Leckrone, Megan (2005). Julia Kristeva and literary theory, New York: Palgrave McMillan.
Bedient, Calvin (1990). The end of beauty: Kristeva, cited in Critical Inquiry, vol. 166, issue 4, pp. 807-829.
Cain, William E (2001). The Norton Anthology of Theory and Criticism, USA: W.W Norton & Company, Ltd.
Keltner, S. K (2001). Kristeva: thresholds, Cambridge: Polity Press.
Kristeva, Julia (1980). Desire in Language, trans. Thomas Gora, Alice Jardine, and Leon S. Roudiez and ed. Leon S. Roudiez, New York: Columbia University Press.
Kristeva, Julia (1984). Revolution in Poetic Language, trans. Leon S. Roudiez, New York: Columbia University Press.
Kristeva, Julia (1986). The Kristeva Reader, ed. Toril Moi, New York: Columbia University Press.
McAfee, Noelle (2004). Julia Kristeva, New York & London: Routledge.
Ogden, C. K. & Richards, I. A (1994). The meaning of meaning, London: Routledge/ Thoemmes press.
Oliver, Kelly (1993). Reading Kristeva: Unraveling the Double-bind, Bloomington: Indiana University Press.
Prud’homme, Johanne and Légaré, Lyne (2006). «Semanalysis. Engendering the ‎Formula», ‎in ‎Louis Hébert (dir.), Signo [online], (Quebec),   ‎Rimouski ‎‎http://www.signosemio.com/kristeva/semanalysis.asp.‎
Saussure, Ferdinand de (2011). Course in general linguistics, trans. Wade Baskin, edited by: Perry Meisel & Haun Saussy, New York: Columbia University Press.