بررسی تطبیقی عنصر شخصیت در داستانهای "عهد الشیطان" توفیق الحکیم و "فاوست" گوته

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه الزهراء

2 استادگروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

«ادبیات تطبیقی» بررسی پیوند و تعامل ادبیات در زبان‌های مختلف و «اقتباس» از جمله مهم‌ترین مباحث پژوهش‌های تطبیقی است. توفیق الحکیم، نویسنده معاصر مصری و گوته ادیب نامدار آلمانی، درونمایة اصلی داستان «عهد الشیطان» و «فاوست» را پرداختن به شخصیت انسان از دریچه فلسفه تعادلی قرار داده‌اند. هدف این پژوهش بررسی و تطبیق چگونگی تأثیرپذیری شخصیت‌های داستان «عهد الشیطان» توفیق الحکیم از «فاوست» گوته با روش توصیفی – تحلیلی و رویکرد تطبیقی است. توفیق الحکیم در «عهد الشیطان» با تأثیرپذیری از «فاوست» جدال انسان با حقیقت را مطرح می‌کند. سپس با طرح فرضیه، پیامد این جدال و کشمکش را به تصویر می‌کشد. نکته قابل ملاحظه اینکه هرچند شخصیت‌های داستان «عهد الشیطان» از «فاوست» تأثیر پذیرفته‌اند و شاید بتوان گفت اقتباسی ماهرانه از «فاوست» گوته هستند، اما توفیق الحکیم تلاش نموده تا در این شخصیت‌ها بر اساس طبیعت و سرشت خویش و اوضاع حاکم بر جامعه مصر، تغییراتی پدید آورد و شخصیت‌های جدیدی را در عرصه ادبیات عربی عرضه دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative study of the character element in Tawfiq al-Hakim's ahd alshaytan and Goethe's Faust

نویسندگان [English]

  • yosra shadman 1
  • reza nazemian 2
1 Assistant Professor of Arabic Language and Literature at Alzahra University
2 Professor of Arabic Language and Literature at Allameh Tabataba'i University
چکیده [English]

Comparative study of the character element in Tawfiq al-Hakim's
ahd alshaytan and Goethe's Faust

Abstract:
Comparative Literature is the study of interaction of literature in different languages. And an adaptation of the most important subjects of comparative literature. Tawfiq al-Hakim the great Egyptian Artist and author and Goethe's put the main content of their story to Anthropology. In this paper by Analytical method, Compared the influence Characters of Tawfiq al-Hakim's ahd alshaytan by Characters of Goethe's Faust.
Tawfiq al-Hakim in story of ahd alshaytan be affected by Goethe's Faust and tells human conflict by reality and truth. Then design hypothesis and depicting the consequences of conglict. It is interesting to know that however that the Tawfiq al-Hakim's characters have been influenced by Goethe's characters, but Tawfiq al-Hakim could bring changes to this characters and create new characters in Arabic literature.
Key words: Comparative Literature, Tawfiq al-Hakim, Goethe, ahd alshaytan, Faust.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Comparative literature
  • Tawfiq al-Hakim
  • Goethe
  • ahd alshaytan
  • Faust

مراجع

اخوّت، احمد (1371)، دستور زبان داستان، اصفهان: نشر فردا.
انوشیروانی، علی رضا (1389)، «ضرورت ادبیات تطبیقی»، نشریة ادبیات تطبیقی (فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی)، دوره اول، شماره اول، ص 6-38.
دادخواه، حسن و فاطمه سلیمی (بهار1387)، «انسان‌گرایی در نمایشنامه‌های توفیق الحکیم»،مجلة دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، شماره 1 (پی در پی 160) ص 175-198.
دهخدا، علی‌اکبر (1338)، لغت‌نامه دهخدا، جلد دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
طغیانی، اسحاق و محمد چهارمحالی (1393)، تبلور شیطان اسطوره‌ای در ملکوت بهرام صادقی، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناسی، سال 10، شماره 35، ص 223-256.
کاموس، مهدی (پاییز 1377)، «کارکرد شخصیت‌های فرعی در جهان داستان»، نشریه ادبیات داستانی، شماره 48، ص 56- 62.
گوته، یوهان ولفگانگ فون (1376)، فاوست، ترجمه: م.ا.به آذین، چاپ اول، تهران: انتشارات نیلوفر.
گویارد، ام. ف (1374)، ادبیات تطبیقی، ترجمه: علی اکبر خان محمدی، تهران: انتشارات پاژنگ.
لارنس، پرین (1387)، تأملی دیگر در باب داستان، ترجمه: محسن سلیمانی، تهران: انتشارات سوره مهر.
موام، سامرست (1390)، درباره رمان و داستان کوتاه، ترجمه: کاوه دهگان، چاپ هفتم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
میرصادقی، جمال و میمنت میرصادقی (1377)، واژه نامه هنر داستان نویسی، فرهنگ تفضیلی اصطلاح‌های ادبیات داستانی، چاپ اول، تهران، کتاب مهناز.
------------ (1388)، عناصر داستان، چاپ ششم، تهران: انتشارات سخن.
6-2- منابع عربی
توفیق الحکیم (1933)، عهد الشیطان، قاهرة: دار مصر للطباعة.
--------- (1974)، یا طالع الشجرة، بیروت، الشرکة العالمیة للکتاب، الطبعة الأولی، المجلد الرابع.
غنیمی هلال، محمد (1987)، الأدب المقارن، بیروت: دار العودة.
فائق مصطفی، أحمد (1980)، أثر التراث الشعبی فی الأدب المسرحی النثری فی مصر، بغداد: دار الحریة.
الفیصل، سمر روحی (1995)، بناء الروایة العربیة السوریة، دمشق: اتحاد الکتاب العرب.
نجم، محمد یوسف (1979)، فن القصه، الطبعة السابعة، بیروت: دارالثقافة. 
پژوهش ادبیات معاصر جهان
دوره 24، شماره 1
تیر 1398
صفحه 149-166

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار