ترفند جایگزینی در فرهنگ و ادب در آسیای غربی و اروپا

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار

2 دانشکده زبان ها و ادبیات خارجی-کارشناسی ارشد

3 فارغ التحصیل ادبیات فارسی

چکیده

ساختار جامعه و رسوم و عادات رایج در آن، همواره در ادب هر سرزمینی بازتاب دارد، تا حدی که می‌توان مضامین ادبی مکرّر (لایت موتیف) را به نوعی بازتاب فرهنگ رایج هر اجتماع در قالب ادبی دانست. مضامین ادبی مکرّر در میان اقوام مختلف، گاه به سبب ریشه داشتن در آبشخورهای همگون یا یکسان و بعضاً از حیث توازی سنن، شباهت‌های چشمگیری به یکدیگر دارند که می‌توان با جستجو در کهن‌ترین منابع و دنبال کردن سیر تکثیر یک درون مایه؛ شیوه‌های انعکاس آن را در ادب کلاسیک اقوامی که از دیرهنگام با هم در داد و ستد فرهنگی بوده‌اند بررسی کرد.
در مقالة حاضر سعی بر آن است که یکی از ترفندهای شایع در عرصة ادبیات غرب و ایران که در فرهنگ کهن میان‌رودان و روایات سامی دیرین نیز به چشم می‌آید سخن رود: ترفند جابه‌جایی به معنی تعویض عاشق یا معشوق، از جنس م‍ؤنث، از روی عمد یا از سر اتفاق و یا جایگزینی شخصیت‌ها، یکی از مضامین بارز بسیاری از متون برجستة نظم و نثر، در نظام ادبی شایع در منطقه‌ای گسترده از جهان است که از ایران کهن تا دورترین مرزهای امپراتوری روم را در بر می‌گیرد و حوزة میان‌رودان در پیوند میان این دو حوزه نقش اساسی داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The replacement trick in the culture and literature of West Asia and Europe

نویسندگان [English]

  • Iman Mansob Basiri 1
  • Mahzad Sheikholislamid 2
1
2
3
چکیده [English]

The structure, manner and common habits of society have always been reflected in the literature of all regions to the extent that recurrent themes in literature can be considered as echo of the common culture of the community in the form of literature. Recurrent themes in literature, among the various ethnic groups, sometimes due to the origin of similar sources and sometimes because of parallel traditions, are remarkably similar to each other. Different types of reflections of this subject in the ethnic classical literature, which have been observed in cultural exchange from the past, can be studied by looking at the oldest sources and following the course of reproduction of a theme.
The present article tries to review one of the most common tricks in the field of literature of West and Persia, which is also observable in the ancient culture of Mesopotamia and ancient Semitic traditions: the bed trick that means switching female lovers or character's disguise, is one of the main themes of many notable literary texts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Replacement trick
  • Masquerade
  • Mesopotamian culture
  • nezami
  • Boccaccio

مراجع

  •  

     

    منابع

     

    • امیر خسرو دهلوی.(1962). شیرین و خسرو، به قلم غضنفر علی­یف، مسکو: ادارۀ نشریات ادبیات خاور.
    • ایروین، رابرت.(1383). تحلیلی از هزار و یک شب، ترجمة فریدون بدره­ای، تهران‌: فرزان.
    • بوکاچو، جووانی.(1379). دکامرون، چاپ اول، ترجمة محمد قاضی، تهران: مازیار.
    • بی­نام. (1391). جامع الحکایات، به کوشش محمد جعفری قنواتی، تهران: قطره.
    • بی­نام. (1388). قصۀ حسین کرد شبستری، به کوشش ایرج افشار و مهران افشاری، تهران: نشر چشمه.
    • چاسر، جفری.(1389).قصه­های کنتربری، چاپ اول، ترجمة محمد اسماعیل فلزی، تهران: مازیار.
    • ذوالفقاری، حسن و محبوبه حیدری. (1391). ادبیات مکتب­خانه­ای ایران، تهران: رشدآوران.
    • شکسپیر، ویلیام.(1381).مجموعه آثار نمایشی، چاپ سوم، ترجمة علاء­الدین پازارگادی، تهران: سروش.
    • شمیسا، سیروس. (1394). نقد ادبی، نشر میترا.
    • طرطوسی، ابوطاهر محمد. (1374). داراب­نامه، چاپ سوم، به کوشش ذبیح­الله صفا، تهران: علمی و فرهنگی.
    • فراهی، برخورداربن محمود ترکمان.(1336).محبوب القلوب، تهران: امیرکبیر.
    • گرانت، مایکل و جان هیزل.(1384). فرهنگ اساطیر کلاسیک، چاپ اول، ترجمة رضا رضایی، تهران: نشر ماهی.
    • گرگانی، فخرالدین اسعد.(1337). ویس و رامین، چاپ اول، به اهتمام محمدجعفر محجوب، تهران: ابن سینا.
    • مارزُلف، اولریش. (1391). طبقه­بندی قصه­های ایرانی، چاپ سوم،ترجمۀ کیکاووس جهانداری، تهران: سروش.
    • مولوی، جلال الدین محمد.(1379). مثنوی، چاپ ششم، به تصحیح محمد استعلامی، تهران: سخن.
    • موید، حشمت.(1372). در مدار نظامی(4): مقلدان خسرو و شیرین نظامی، مجلة ایران شناسی، بهار، شمارة 17، صص 72-88..
    • نصرالله منشی.(1382). کلیله و دمنه، چاپ بیست و چهارم، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی، تهران: امیرکبیر.
    • نظامی، الیاس بن یوسف.(1378). خسرو و شیرین، چاپ سوم، به تصحیح حسن وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، تهران: نشر قطره.
    • هاتفی، عبدالله.(1977). شیرین و خسرو، به اهتمام سعدالله اسدالله­یف، مسکو: نشر دانش.
    • همدانی، فاضل خان و ویلیام گِلِن و هنری مَرتِن.(1380). کتاب مقدس، چاپ اول، تهران: اساطیر.

     

    • Lawrence, William Witherle. (1960) Shakespeare's Problem Comedies, New York, Frederick Ungar.
    • Skeat, Walter W. (2005) A Concise Etymological Dictionary of the English Language, Cosimo classics, New York.
    • Doniger, Wendy. (1996) “Enigmas of Sexual Masquerade in Hindu Myths and Tales” in Untying the Knot: On Riddles and Other Enigmatic Modes, ed. Galit Hasan-Rokem and David Shulman, (Oxford: Oxford University Press).
    • Graf, Arturo, (1993) Miti, leggende e superstizioni del medio evo, Mondadori, Milano.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار