خیال خدایی و بادافره‏ آن در نقدی اسطوره‏ای بر روایت‏های کاووس و ایکاروس

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشیار زبان و ادبیات فرانسه، دانشکدة زبان‏ها و ادبیات خارجی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

پرواز، اوج­گرفتن و رسیدن به بلندی آسمان، از دیرباز یکی از آرزوهای بشر بوده است که جلوة آن را در اسطوره‌ها می­بینیم. از طرفی، ادبیات جایگاه همیشگی اسطوره‌ها بوده است. اسطوره‌ها از لابه­لای فرهنگ‌های کهن ملل به متون رسوخ کرده­اند و به شکل‌های گوناگون، به زندگی خود ادامه داده‌اند، اما آنچه همواره موجب غنای ادبیات می‌شود و آن را از ایستایی به پویایی می‌رساند، داشتن نگاهی درزمانی به آثار ادبی در طیف گستردة آن است. اسطوره‌ها نیز که خود با تحول زمانی پیش می‌روند و در گاه­شمار تاریخ، همواره حضور دارند، از این امر مستثنا نیستند. امروزه در ادبیات جهان، اسطوره‌ها و بازگشت آن‌ها، یکی از مباحث شایان تأمل ادبیات تطبیقی محسوب می‌شود که گونه‌ای رویکرد به جهان هستی، در قالب تمثیل و حکایت و روایت است. از همین­روست که اسطوره‌ها را نباید حکایت­هایی نادرست و باستانی به­شمار آورد؛ بلکه باید معنای آن را در مسائل وجودی و زیستی انسان در طول تاریخ مشاهده کرد. هدف این مقاله، خوانشی نو از دو روایت اسطوره‌ای ایران و یونان باستان است: داستان کاووس در شاهنامة فردوسی و خیال خدایی­اش در کنار اسطورة یونانی ایکاروس و آرزوی رسیدن او به آسمان‌ها که در قالبی نو و براساس دیدگاه­های نظریه­پردازان معاصر نقد اسطوره‌ای، مطالعه و واکاوی می­شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Illusion of becoming a God and its punishment in a mythological reading of “Kavus” and “Icarus”

نویسنده [English]

  • Elmira Dadvar
چکیده [English]

An in-time vision of literary works in their widespread spectrum is what always leads to the enrichment of literature and is also what helps transform it from a static state to a dynamic one. In the meantime, since the myths evolve and proceed with the passage of time and are always present in the course of history, they cannot be held an exception to this fact. The myths, among the different topics addressed in comparative literature, which, in the most widespread meaning constitute an approach towards the universe, and are presented through different literary vehicles including allegories, anecdotes and narratives, should be not interpreted as ancient, fictional stories but studied with regard to the human being’s existential struggles throughout history. Hence, this article tries to analyze, in a new way and based on the contemporary mythological theories, two stories from the ancient Greek and Persian mythologies, Ikarus and Kavus, respectively, in terms of their high ambitions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • literature
  • Mythology
  • Kavus
  • Ikarus
  • Mythological Criticism
الیاده میرچا (1381)، اسطوره،رویا،راز، ترجمة رویا منجم، نشر علم.
بودلر شارل(1341) ملال پاریس و گلهای بدی، ترجمه ی محمد اسلامی ندوشن، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
بهار مهرداد (1391) حماسه های ایرانی از اوستا تا شاهنامه، انتشارات زرین و سیمین.
جودت حسین (1366) شاهنامه فردوسی به نثر روز و نظم دیروز، انتشارات جودت.
حافظ (1367)، دیوان، انتشارات سروش.
خیام(1391)، رباعیات، خانه فرهنگ گویا.
سناپور حسین (1393)، دود، نشر چشمه.
شایگان داریوش (1371)، بتهای ذهنی و خاطرۀ ازلی، امیرکبیر.
شمیسا سیروس (1381)، انواع ادبی، انتشارات فردوس.
صفا  ذبیح‌الله (1369)، حماسه سرایی در ایران، امیرکبیر .
ضیمران محمد (1379)، گذار از جهان اسطوره به فلسفه، انتشارات هرمس.
ولک رنه- اوستین وارن (1382) نظریه ادبیات، ترجمه ی ضیاء موحد-پرویز مهاجر، انتشارات نیلوفر.
یاحقی جعفر (1369)، فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی، سروش.
یونگ کارل گوستاو(1387)، انسان و سمبولهایش، ترجمه ی محمود سلطانیه، انتشارات جامی.
 
Baumann Hans(2011), J’ai bien connu Icare, Paris, Flammarion.
Butor Michel(1992), Icare à Paris ou les entrailles de l’ingénieur, Paris, Hachette.
Cayrol Jean(1936), Le Hollandais volant, Marseille, Les Cahiers du Sud.
Commelin  Pierre (1960), Mythologie grecque et romaine, Paris, Garnier.
Giono Jean(1932), Jean le Bleu, Paris, Livre de Poche.
Queneau Raymond (1968) Le vol d’Icare, Paris, Gallimard.
Sabatier(1976) Icare et autres poèmes, Paris, Albin Michel.