گاه‎نگاری آثار روایی صادق هدایت بر پایه‎ی «تاریخ تحولات بشر»

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

2 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

علاقة صادق هدایت به درنگ در تاریخ و فرهنگ بشری در بسیاری از گفته‌ها و نوشته‌های او بازتاب یافته است. از همین رو در بیشتر آثارش به‌گونه‌ای آشکار یا پنهان، می‌توان سایه‌ای از تاریخ زندگانی انسان را یافت. هدایت دست‌کم به دو دلیل به زمان‎بندی و توجه به ادوار تاریخی در داستان‎هایش گرایش دارد: نخست به دلیل میل شخصی‎اش به مطالعات باستان‎گرایانه، و دوم، تحت تأثیر شرایط زمانی که بازار رمان‎های تاریخی‎ را در ایران گرم کرده بود. در مقالة پیش رو نشانه‌های تاریخی در یک اثر بررسی نشده، بلکه برای نخستین بار، نشانه‌های یک مسیر ممتد از مراحل گوناگون حیات بشری در شانزده اثر هدایت بازشناسی شده است. بر پایة این واکاوی، «افسانة آفرینش»، «پدران آدم»، «نمک ترکی»، «تاریک‎خانه»، «بوف ‎کور»، «آفرینگان»، «آتش‎پرست»، «تخت ابونصر»، «پروین دختر ساسانی»، «آخرین لبخند»، «مازیار»، «سایة مغول»، «توپ‎مرواری»، «حاجی آقا»، «فردا» و «س. گ. ل. ل» بررسی شده که هر یک به بخشی از مراحل پیش‌گفته اشاره دارند؛ و در مجموع خط ممتدی را از ابتدای تاریخ بشر تا انتهای آن ترسیم می‌کنند. اگر چنین انگاره‌ای پذیرفته شود، بر پایة آن می‌‎توان از نظمی تسلسل‌یافته در آثار داستانی صادق هدایت سخن گفت که رویکردی تاریخ‎مدار را دنبال می‎کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Chorology of Sadegh Hedayats effects on the based History of changes of human

نویسندگان [English]

  • siamak naderi 1
  • kavoos hassanli 2
1 Young Researchers and Elite Club, Shiraz Branch, Islamic Azad University, Shiraz, Iran
2 Prof. of Persian Language and Literature, Shiraz University, Shiraz, Iran
چکیده [English]

To be reflected The Attachment of sadegh hedayat to delay in the mankind’s history and culture in the many of his effects and maxims.

Hedayat has tendency to division of chronological and periods of history in the his effects, minimum to the two reasons.
The first to reason his Attachment to the history and second, to mind terms of chronological which in that to be current history Romans
Don’t in this article, history indications in an effect, rather become to recover for the first time, indications of one extended way of periods of mankind’s history in the sixteen sadegh hedayat’s effects.
in the base, Afsane – ye – afarinesh, pedaran – e – adam, namak _ e – torki, tarikkhaneh, boof – e – koor, afarinegan, atash parast, takht – e – abounasr, parvin dokhtar – e – sasan, akharin labkhand, maziar, sayh moghol, topmorvari, haji agha, farad, singelele, to organize this periods.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Archaism
  • story
  • Sadegh Hedayat
  • Story literature
  • Ethnography
آجودانی، ماشاءاالله (1371» ،(هدایت و ناسیونالیسم»، ایراننامه، ش39 ،ص 473 -504 .
بارنت، آنتونی (1369 ،(انسان به روایت زیستشناسی، ترجمه: محمدرضا باطنی و ماهطلعت نفرآبادی، تهران: نشر نو.
بهزاد، محمود (1357 ،(آیا به راستی انسان زادهی میمون است؟، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی.
بهارلویان، شهرام و فتحاالله اسماعیلی (1379 ،(شناختنامه صادق هدایت، تهران: قطره
بیناس، جان (1381 ،(تاریخ جامع ادیان، ترجمه: علیاصغر حکمت، جلد 1 ،تهران: علمی فرهنگی.
چایچی امیرخیز، احمد و سعیدی هرسینی، محمدرضا (1381 ،(نگاهی به تدفین تابوتی در ایران باستان، تهران: سمیرا.
حسنلی، کاووس و نادری، سیامک (1388» ،(بازخوانی و تفسیر تاریکخانه هدایت بر پایهی باورهـای باستانی در گورخمرهها»، نشریه (علمی- پژوهشی) دانـشکدهی ادبیـات و علـوم انـسانی دانـشگاه تبریز، سال 52 -شماره 209 ،ص 55 -74 .
----------- و ---------- (1391 الف)، «مناسک تدفین و آیینهای گورستانی در آثار داستانی صادق هدایت»، نشریه (علمی - پژوهشی) ادبپژوهی دانشکده ادبیـات و علـوم انـسانی دانـشگاه گیلان، شماره 22 ،ص 9 -32 .
----------- و ---------- (1391 ب)، «تبارشناسی نقاشی، نساجی و سفالگری در بوف کـور صادق هدایت»، نشریه (علمی - پژوهشی) الدراساتالادبیه بخش زبان و ادبیـات فارسـی دانـشگاه  .82 -49 ص، 81 ،80 ،79 شماره، لبنان ملی
----------- و ---------- (1392» ،(شهر کهن «ری» در بوفکور: بازخوانی عناصـر فرهنگـی، اجتماعی و جغرافیای تاریخی»، نشریه (علمی- پژوهشی) نقد ادبی مرکز تحقیقات زبـان و ادبیـات فارسی دانشگاه تربیت مدرس، شماره 23 ،ص 149 -170 .
----------- و ---------- (1394» ،(بازخوانی قضیهی نمک ترکی صـادق هـدایت بـر پایـهی چهار دورهی کلان از تاریخ تحولات بشری»، نشریه (علمی - پژوهشی) الدراسـاتالادبیـه بخـش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ملی لبنان، شماره 91 ،92 ،93 ،ص 67 -96 .
خوبنظر، حسن (1346 ،(تمدنهای پیش از تاریخ (نظری به پیدایش انسان و سـیر تمـدن از ابتـدا تـا عصر فلزات)، شیراز: انتشارات دانشگاه پهلوی.
دهباشی، علی (1380 ،(یاد صادق هدایت، تهران: ثالث.
ساجدی راد، محسن و نادری، سیامک (1391» ،(سیمای یک انسانمیمون: تحلیل جامعهشناختی داستان پدران آدم اثر صادق هدایت، بر پایهی نخستیشناسی و انسانشناسی»، نـشریه (علمـی- پژوهـشی) زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد فـسا، شـماره اول  .95 -79 ص)، 5 پیاپی(
طلوعی، محمد (1378 ،(نابغه یا دیوانه/ ناگفتهها دربارهی صادق هدایت، تهران: نشر علم.
فونلاو و دیگران (1377 ،(تاریخ جهان، تحول اندیشه، تمدن و فرهنگ جهان، زیر نظر ماروین پـروی، ترجمه: عبدالرحمن صدریه، جلد 1 ،تهران: انتشارات فردوس.
قدیانی، عباس (1379 ،(جغرافیای تاریخی ری (رگا)، تهران: آرون.
قدیانی، عباس (1384 ،(تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران در دورهی هخامنشیان، تهران: فرهنگ مکتوب.
کاژدان و دیگران (1379 ،(تاریخ جهان باستان (شرق)، تهران: اندیشه.
کریمان، حسین (1345 ،(ری باستان، جلد 1 ،تهران: سلسله انتشارات انجمن آثار ملی.
لینتون، رالف (1337 ،(سیر تمدن، ترجمه: پرویز مرزبان، تهران: دانش.
مغفوریمقدم، ایرج (1379 ،(دیرینشناسی پریماتها، تهران: ارگ.
ملکی، حسین (ح. م. زاوش) (1370 ،(تهران در گذرگاه تاریخ، تهران: اشاره.
میرعابدینی، حسن (1377 ،(صد سال داستاننویسی ایران، جلد 1 و 2 ،تهران: چشمه.
نادری، سیامک و ساجدیراد، محسن (1391» ،(رؤیای خاکستری: تفسیر کلیدواژة رنگ خاکـستری در بوف کور صادق هدایت بر پایة فرهنگ باستانی «سفال خاکستری»، نـشریة (علمـی- پژوهـشی) بوستان ادب دانشگاه شیراز (مجلة علوم اجتماعی و انسانی سابق)، شمارة دوم، ص 221 - 242 .
هاشمی، محمدمنصور (1382 ،(نقد و تحلیل گزیده داستانهای صادق هدایت، تهران: روزگار.
هدایت، صادق (1356 الف)، بوفکور، تهران: جاویدان.
--------- (1356 ب)، سایه روشن، تهران: جاویدان.
--------- (1356 ج)، سگ ولگرد، تهران: جاویدان.
--------- (1356 د)، علویه خانم، تهران: جاویدان.
--------- (1356 ه)، زنده به گور، تهران: جاویدان.
--------- (1356 و)، پروین دختر ساسان و (اصفهان نصف جهان)، تهران: جاویدان.
--------- (1356 ز)، نوشتههای پراکنده، تهران: جاویدان.
--------- (1946 ،(افسانه آفرینش، پاریس: آدرین مزون نو.
--------- (بیتا الف)، توپ مرواری، تهران: افست.
--------- (بیتا ب)، سایة مغول، تهران: افست.
--------- و مینوی، مجتبی (1356 ،(مازیار. تهران: جاویدان.
--------- و م: فرزاد (1356 ،(وغ وغ ساهاب، تهران: جاویدان.
هدایت، صادق (1383 الف)، فوایدگیاهخواری، تهران: جامهدران.