بررسی و مقایسة ترجمه رباعیات خیام از فیتزجرالد با ترجمه پیتر ایوری و جان هیث))

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور تهران، تهران، ایران

2 استادیار زبان و ادبیات فارسی، گروه ادبیات داستانی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

3 مربی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، شهرکرد، ایران

چکیده

ترجمة ادبی و به‌ویژه ترجمة شعر از حساسیت و دشواری ویژه‌ای برخوردار است تا آنجا که برخی آن را امکان‌ناپذیر دانسته‌اند. در این میان شعر فارسی با برخورداری از ظرایف، صنایع ادبی و وزن و عروض ویژه خود، ترجمه‌پذیری خود را سخت‌تر کرده است. رباعیات خیام نیز یکی از شاهکارهای ادبی است که سرشار از روح فرهنگ ایرانی است و به آسانی تن به ترجمه نمی‌دهد. با این وجود مترجمان زیادی از زبان‌های مختلف، سعی کرده‌اند تا این اشعار را به زبان خود ترجمه کنند. از میان آن‌ها، می‌توان ترجمة انگلیسی ادوارد فیتزجرالد و پیتر ایوری و جان هیث استابس از رباعیات خیام را نام برد. ترجمة ادوارد فیتزجرالد آزاد و ترجمة ایوری و هیث تحت‌اللفظی است و حدود صد سال بعد از ترجمة فیتزجرالد صورت گرفته است. در این پژوهش به بررسی و مقایسة ترجمة فیتزجرالد با ترجمة ایوری و هیث می‌پردازیم تا نکات ضعف و قوت هر کدام نشان داده شود و این نکته معلوم شود که کدام ترجمه در انتقال مفاهیم مورد نظر خیام موفق‌تر بوده و کدام مترجم مفهوم رباعیات را بهتر فهمیده است. کدام ترجمه یک ترجمة تحت‌اللفظی است و مترجمان تا چه حد مفاهیم رباعیات را مطابق فرهنگ خود ترجمه کرده‌اند و به اصطلاح بومی‌سازی تا چه حد در ترجمة مترجمان تاثیر گذاشته است؟ گلایه‌های و اعتراض‌های خیام تا چه حد در ترجمه منعکس گردیده و سرانجام اینکه کدام ترجمه را می‌توان معادل رباعیات خیام در نظر گرفت، نه برداشتی آزاد از شعر او.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Study and Comparing translation of Khayyam's Rubaiyat by Fitzgerald with Peter Avery and John Heath's Translation

نویسندگان [English]

  • Mahmoud Kamali 1
  • Jamal Mortazavi 2
  • Azam Pooyandeh Poor 3
1 Asistant professor in Persian language and literature of payame noor university, Tehran, Iran
2 Department of Persian language and literature Faculty of literature and humanities Shahrekord university, Shahrekord, Iran
3 Teacher in Persian language and literature of payame noor university, Shahrekord, Iran
چکیده [English]

Literary translation and especially Poetry translation is very difficult and many people are of the opinion that it is impossible. Moreover, Persian Poetry has a special figures of speech, rhythm and prosody and is more difficult to translate. Rubaiyat of Khayyam is one of the literary masterpieces that is full of spirit of Iranian Culture and cannot be translated easily. Nevertheless, many translators from different language have tried to translate these poems to their language. For example, English translation of Rubaiyat of Khayyam by Edward Fitzgerald and Peter Avery and John Heath.Translation method of Edward Fitzgerald is free and Avery and Heath’ method is literal and has be done about hundred years after Fitzgerakd’s translation. In this research, we study and compare Fitzgerald's translation with Avery's one to show the strong and weak points of each translation and understand which translation has been more successful in transforming poetic conception of Khayyam's thought and who understand better the conception of Rubaiyat.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rubaiyat Khayyam
  • Literary Translation
  • Fitzgerald
  • Peter Avery
  • John Heath

مراجع

جمی، مهدی، (1384 (شراب نیشابور، ترجمه کم شناختی از رباعیات خیام، تهران؛ پرستو.
حافظ، شمسالدین (1377 (دیوان اشعار، تهران؛ فرجام.
خاوری، کوروش (1383 (از واژه به مفهوم" اقتباس یا ترجمهی ادبـی" پـژوهش زبـانهـای خـارجی، .96-83ص، 18 شماره
خزاعیفر، علی (1384" (نظریۀ ترجمهی دیروز امروز" نامهی فرهنگستان، شمارة 28 ،ص162-165.
داد، سیما (1375 " (بررسی اجمالی ترجمهی شعر فارسی" فقه و حقوق خانواده، شماره 3 ،ص 73.
دهخدا، علیاکبر (1377 (لغتنامه، تهران؛ دانشگاه تهران.
صالح خاتمی، محمد (1387" (پیترآوری ایرانشناس بزرگ انگلیسی در گذشـت" کتـاب مـاه ادبیـات، شماره 133 ،ص111.
عطار نیشابوری، فریدالدین (1377 (منطقالطیر، علمی فرهنگی.
علایی حسینی، مهدی (1384" (خیام در قلمرو اروپـایی ایـران شناسـی" فرهنـگ و هنـر، شـماره 17، .30-28ص
فروغی، محمدعلی (1387 (رباعیات خیام، تهران؛ عارف کامل.
کمالی، محمد جواد (1372" (حذف و اضافه در ترجمه" فصلنامهی مترجم، شماره 11 و 12 ،ص 16- 31
مجذوب صفا، امیرعباس (1347 (رباعیات حکیم عمر خیام، تهران؛ اقبال.
معروف، یحیی (1388 (فن ترجمه، تهران؛ سمت.
منافی اناری، سالار (1383" (ترجمه ناپذیرها در شعر فارسی" فرهنگ و ادب، شماره 19 ،ص142.
هدایت، صادق (1352 (ترانههای خیام، تهران؛ پرستو.
Avery,Peter &Heath-Stubbs,John (1981) The Rubaiyat of Omar Khayyam: London: Penguin Books.
Gentzler, Edwin (1993) Contemporary Translation Theories: routledge: Cromwell press
Glyde, John &Clodd, Edward (2005) the Life of Edward Fitzgerald, Montana: kessinger.
Heron Allen, Edward (1898) Some Sidelight Upon Fitzgerald's Poem "The Rubaiyat of Omar Khayyam", London: H. S. Nicholas.
Meyer, Michael (2006) John Heath- Stubbs: Guardian, Friday 29 December 2006.
Nida, Eugene Albert (1964) Toward a Science of Translating, Leiden: E. J Brill.
Venuti, Lawrence (2004) The Translation Srudies Reader, Lo Penguin Books.
Gentzler, Edwin (1993) Contemporary Translation Theories: routledge: Cromwell press
Glyde, John &Clodd, Edward (2005) the Life of Edward Fitzgerald, Montana: kessinger.
Heron Allen, Edward (1898) Some Sidelight Upon Fitzgerald's Poem "The Rubaiyat of Omar Khayyam", London: H. S. Nicholas.
Meyer, Michael (2006) John Heath- Stubbs: Guardian, Friday 29 December 2006.
Nida, Eugene Albert (1964) Toward a Science of Translating, Leiden: E. J Brill.
Venuti, Lawrence (2004) The Tr ndon and New York.
پژوهش ادبیات معاصر جهان
دوره 24، شماره 2
بهمن 1398
صفحه 543-564

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار