جایگاه خیال در معرفت‌شناسی رمانتیسیسم و عرفان اسلامی

نویسنده

چکیده

در معرفت شناسی ادبیات رمانتیک وعرفان اسلامی، خیال جایگاه ویژه‌ای دارد. در این مقاله، تلاش بر این است تا نشان داده شود که:
اول، معرفت شناسی رمانتیسیسم با معرفت شناسی عرفان اسلامی، از لحاظ ارزش و اهمیت دادن به خیال، بسیار نزدیک به هم‌اند. به‌عبارت دیگر، در این نظام‌های فکری، خیال ابزار مهم شناخت است.
دوم، زیر بنای معرفت شناسی خیال‌گرای رمانتیک و همچنین عرفان اسلامی وحدت است، بر خلاف معرفت شناسی عقل گرا که مبنای آن ثنویت است.
سوم، معرفت شناسی مبتنی بر خیال، گونه‌ای از وجود شناسی را مطرح می‌سازد که با وجود شناسی عصر خرد و همچنین وجود شناسی فلسفی مبتنی بر عقل، کاملاً متفاوت است. وجودی که خیال آن را درک می‌کند، ثابت و ایستا نیست، بلکه پویا، متغیر، وسیال است. این وجود شناسی در ادبیات رمانتیک و عرفان اسلامی، مشابه است.
چهارم، اگر چه دیدگاه‌های رمانتیسیسم و عرفان اسلامی در بارة جهان شباهت‌های بسیاری به یکدیگر دارند، اما تفاوت‌های چمشگیری نیز دارند که آن‌ها را از هم ممتاز می‌کند. در پایان این مقاله، این اختلاف‌ها نیز مورد بررسی قرار می‌گیرند.
در این مقاله برای تبیین دیدگاه رمانتیسیسم دربارة خیال وارزش و جایگاه آن در معرفت شناسی، به نظریات شاعران و نویسندگان رمانتیک انگلیس، بویژه کولرج، شلی، و کیتس اشاره می‌شود، ودر ارتباط با عرفان اسلامی، دیدگاه‌های شیخ اکبر، محی‌الدین ابن عربی که بنیاد گذار عرفان نظری است، خصوصاً در کتاب او، فصوص الحکم، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

-

چکیده [English]

This paper attempts to discuss the place of the Imagination in Romanticism and Islamic mysticism. It will also show the similarities and differences between the two traditions in this regard. In this study special attention has been given to the poetry and prose of Coleridge and Shelley as two prominent romantic poets and critics, and among the Muslim theosophists, Ibn Arabi has been the main focus of this study as the great Sufi master in whose theosophy the Imagination is introduced as the highest means of perception. Of his works, his monumental book Fusus Al-Hikam (The Bezels of Wisdom) that contains the synopsis of his theosophy has been the focal point of this study.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Coleridge
  • Epistemology
  • Ibn Arabi
  • imagination
  • Islamic mysticism
  • Romanticism
  • Shelley