کاربست الگوی نشانه‌شناختی ریفاتر در خوانش شعر

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

عضو عیات علمی دانشگاه اصفهان

چکیده

چکیده
یکی از پژوهش‌های بنیادی در حوزۀ نشانه‌شناسی شعر به مایکل ریفاتر (1924-2006) تعلق دارد. ریفاتر در مکتبِ ساختارگرایی پرورش یافته و در نهایت به نظریۀ دریافت گرایش پیدا کرده است. به همین دلیل، وی در زمرۀ ساختارگرایانِ هرمنوتیک قرار می‌گیرد. به کار‌گیری الگوی نشانه‌شناختی ریفاتر در بازخوانی آثار ادبی، به ویژه شعر، نکات مهمی را دربارۀ آفرینشِ اثر و همچنین بازآفرینیِ آن از سوی خواننده روشن می‌کند. بنابراین، در پژوهش حاضر، به طورِ موردی، شعرِ «در آستانۀ»‌ احمد شاملو بر اساس این الگو بررسی است. تحلیل این شعر نشان می‌دهد «در آستانه» محصولِ بسطِ ماتریس واحدی است که دلالتمندی شعر بدآن وابسته است. این ماتریس که حاکی از «انتقال از این جهان به جهانی دیگر» است، نخست به سه موضوع مستقل، یعنی انتقال، جهانِ هستی و جهانِ دیگر تفکیک شده است. هر یک از این موضوع‌ها، خود، از طریق تکنیک‌هایی چون انباشت، منظومۀ توصیفی، یا فضای متنی بسط یافته‌اند. این پژوهش همچنین نشان می‌دهد که شعر در روندِ خوانش از سطحِ محاکاتی بر می‌گذرد و به سطحی بالاتر، یعنی سطحِ نشانه‌شناختی، می‌رود؛ تنها در این سطح است که می‌توان وحدتِ شعر و دلالتمندی آن را بازجست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The application of Riffaterre's semiotic model in the reading of poetry

چکیده [English]

One of researchers in the semiotics of poetry is ‎Riffaterre. Developing his structuralist ideas, Riffaterre devoted his later career to the reception theory and is known as a ‎hermeneutic structuralist. Using Riffaterre's model in reading poetry, ‎illuminates important notes about the creation of poetic texts as well as its recreation by the ‎reader. Hence, this article is based on a reading of poem by Shamloo. Analysis of ‎this poem indicates that it is a result of an expansion of a matrix and its ‎significance is consequently dependent on this matrix. This matrix, which signifies the ‎transference of human being from this world to the other world, is firstly divided into three ‎distinct topics, i.e. transference, this world, and the other world. Each topic is then expanded ‎through such techniques as accumulation, descriptive systems, and textual space. This ‎research, also, reveals that poetry, in the process of reading, transcends from a mimetic level ‎to a semiotic level where the significance of the poem could be ‎understood. ‎

کلیدواژه‌ها [English]

  • Semiotics of poetry
  • Matrix
  • Accumulation
  • descriptive systems
  • textual space
  • mimetic level

مراجع

احمدی، بابک. (1382). ساختار و تأویل متن، تهران: نشر مرکز.
___________. (1383). سارتر که می‌نوشت، تهران: نشر مرکز.
ایگلتون، تری. (1380). پیش درآمدی بر نظریة ادبی، [ترجمۀ] عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
آلن، گراهام. (1385). بینامتنیّت، [ترجمۀ] پیام یزدانجو، تهران: نشر مرکز.
برکت، بهزاد و افتخاری، طیبه. (1389). «نشانه‌شناسی شعر: کاربست نظریه مایکل ریفاتر بر شعر «ای مرز پرگهر» فروغ فرخزاد»، در جستارهای زبانی، زمستان، دوره 1، شماره 4؛ صص 109 - 130.
تادیه، ژان ایو. (1378). نقد ادبی در قرن بیستم، [ترجمۀ] مهشید نونهالی، تهران: نشر نیلوفر.
سلدن، رامان، ویدوسون، پیتر. (1384). راهنمای نظریة ادبی معاصر، [ترجمۀ] عباس مخبر، تهران: طرح نو.
شاملو، احمد. (1385). مجموعه آثار: شعرها، تهران: انتشارات نگاه.
شولس، رابرت. (1373). نظریۀ شعری: یاکوبسن و لوی‌استروس در برابر ریفاتر، [ترجمۀ] مراد فرهـاد‌پور، ارغنون، شمارۀ 4، زمستان.
مکاریک، ایرنا ریما. (1383). دانش‌نامۀ نظریۀ ادبی معاصر، [ترجمۀ] مهران مهاجر و محمّد نبوی، تهران: نشر آگه.
نبی‌لو چهرقانی، علیرضا. (1390). «کاربرد نظریه نشانه‌شناسی مایکل ریفاتر در تحلیل شعر ققنوس نیما»،در پژوهش‌های زبان‌شناختی در زبان‌های خارجی، پاییز و زمستان، دوره1، شماره 2؛ صص 81 - 94.
ورنو، روژه و وال، ژان. (1387). نگاهی به پدیدارشناسی و فلسفه‌های هست بودن، [برگرفته و ترجمۀ] یحیی مهدوی، تهران: انتشارات خوارزمی.
Abrams, M. H. (1953).The Mirror and the Lamp: Romantic Theory and the Critical Tradition, London, Oxford, New York: Oxford University Press.
Allen, Graham. (2000). Intertextuality, London & New-York, Routledge Publications.
Bahador, Raheleh, and Lashkarian, Anita. (2014). Riffaterre's Semiotics of Poetry in Re- Reading John Keats' "Bright Star" and Sepehri's "To the Garden of Co-Travelers"; Asian Journal of Multidisciplinary Studies, Volume 2, Issue 9, September.   
Bennett, Andrew & Royle, Nicholas. (2004). An Introduction to Literature, Criticism and Theory, Great Britain: Pearson Education Limited
Braver, Lee. (2014). Heidegger, USA: Polity Press.
Cain, William E. (2001). The Norton Anthology of Theory and Criticism, USA: W.W Norton & Company, Ltd.
Culler, Johnathan. (1981). The pursuit of signs: semiotics, literature, and deconstruction, London and New York: Routledge.
Riffaterre, Michael. (1978). Semiotics of Poetry, Bloomington: Indiana University Press.
Riffaterre, Michael. (1983). Text Production, New York: Columbia University Press.
پژوهش ادبیات معاصر جهان
دوره 22، شماره 1
فروردین 1396
صفحه 33-58

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار